STULTIENS - DE KLEERMAKER VAN VINCENT VAN GOGH

VINCENT VAN GOGH'S JEKKER UIT EINDHOVEN?

In de Rozemarijnstraat (*foto), nu Jan van Lieshoutstraat (kadaster B253) geheten woonde Willem van de Wakker bij kleermaker J. Stultiens op kamers als kostganger.
De kleermaker woonde daar met zijn gezin en kon wel wat extra inkomen gebruiken. Blijkbaar had hij ook een etalage om zijn producten te etaleren.

In  1927, op 1 januari, zou Hr. Benno Stokvis zijn "Nieuwe nasporingen omtrent Vincent van Gogh in Brabant"  publiceren in "de Opgang ". Het Algemeen Dagblad gaf een tamelijk uitvoerige aankondiging hiervan. Heer Stokvis kwam in aanraking met W. van de Wakker, een oud leerling van Vincent,die hij bezocht.

Hij schreef o.a. :

"Ik wendde mij tot den genoemden Heer ,die onmiddellijk erin toestemde mij te ontvangen en uit wiens mond ik ter gelegenheid  van een langdurig bezoek te zijnent de volgende wetenswaardigheden mocht noteren,die een belangrijke en curieuze  completering vormen van mijn vroegere onderzoekingen."

De Heer Willem van de Wakker (*foto), gepensioneerd ambtenaar der posterijen was in Vincent's Nuenense periode (december 1883-november 1885) werkzaam aan het telegraafkantoor te Nuenen. Hij woonde echter te Eindhoven.
Willem was telegrafist en gestationeerd in Nuenen en reisde per trein op en neer, maar ook was hij amateurschilder en behoorde bij het schildersclubje in Eindhoven waaraan Vincent van Gogh les gaf. Hij zal indertijd bij het overlijden van de dominee Theodoor op 27 maart 1885 van Gogh wel  de  drie onheilstelegrammen  verstuurd hebben naar broer Theo in Parijs.

Willem van de Wakker was eigenlijk aquarellist en zijn werk leek verdacht veel op dat van Vincent en zijn later ook wel eens verward met elkaar, alhoewel Vincent het minachtend "chicq-jes" noemde. Vincent had hem blijkbaar veel van zijn werk gegeven maar daar is niets meer van teruggevonden.

Uiteindelijk heeft van de  Wakker ook zelfdoding gepleegd in 1927 door in het ziekenhuis "de stekker eruit te trekken", volgens de overlevering.
Hij is kinderloos gestorven nadat hij ontroostbaar was gebleken na het overlijden van zijn vrouw.

Benno Stokvis verhaalde betreffende de kleermaker het volgende:

"Deze toonde aan Willem van de Wakker hem eens een zonderlinge lila stof met oranje en gele noppen, die hij had gekocht en onverkoopbaar was gebleken. Weet je wat je doet sprak van de Wakker, morgen komt van Gogh bij mij. Etaleer jij die stof; ik durf te wedden dat hij het koopt." 

Inderdaad bleef Vincent geboeid voor de winkelruit staan en kocht hij een pak van tegen de fl. 35. Maar hij liep ermee te schande! In Eindhoven werd hij algemeen bijgenoemd het gekke menneke van Nuenen."

Ook weten we dat van Gogh zorgvuldig de complementaire kleurenleer van Delacroix  toepaste in zijn werk en dat hij bij het nemen van pianolessen de klanken en kleuren met elkaar vergeleek.
We noemen dat tegenwoordig synesthesia, waarbij de verbindingen van de zintuigen zoals in de hersenen bij verschillende mensen voorkomt.
Waarschijnlijk heeft het kleurenpatroon juist daarom van Gogh speciaal aangetrokken en tot zijn keuze aangezet.
Willem van de Wakker was op de hoogte van de muzieklessen bij Hein van de Zande omdat van Gogh daar weggestuurd was .     

Hein van de Zande was bang geworden van Vincent, die overigens ook in het Frans de gedichten van Beaudelaire uit het hoofd declameerde. Beaudelaire was dichter en synestheet. 

De maandelijkse toelage vanuit Parijs was vaak rond de 50-100 gulden. Een wevers- of arbeidersgezin moest leven van fl. 7.50 per maand met een gezin van 7 kinderen. Een tekenleraar op de Teekenschool verdiende nog geen fl. 100 per jaar.

Vincent was altijd platzak, maar dat lag meer aan zijn bestedingspatroon, verf, papier, penselen maar ook zijn reisjes her en der per trein. Ook had hij vaak gravures en boeken en moest hij kisten laten maken  om zijn werken te verzenden.

In elk geval was het een duur maatwerk voor die tijd. Men kan zich voorstellen dat hij nogal opzien baarde met zijn outfit want men kende hem vooral aan zijn duffelse jekker, bontmuts in de winter, pijp in de mond en beladen met zijn schildersspullen of met pas geschilderde doeken waarvoor je moest oppassen om niet onder de verf te komen zitten.

Vincent schreef ook naar zijn broer Theo dat hij zich beter ging soigneren
Misschien kwam dat ook omdat hij vaker bij Anton Kerssemakers aan huis kwam, soms dagen en weken maar ook in de uitspanning Apollo's lust aan de Vestdijk.
Kerssemakers had als leerfabrikant en bestuurslid van de Koninklijke harmonie Apollo's Lust daar op zondag een herentafel met de gegoeden en Eindhovense  industriëlen.
In de tuin werden vaak muziekconcerten gegeven.

Later in Parijs en na het vertrek uit Nuenen zou Vincent een zelfportret schilderen (J.H. 1356). Het schilderij heeft de afmetingen 60x50,5 cm. en is geschilderd rond 1886-87.
Frappant is te zien, dat Vincent daar een jekker aan heeft met deze vreemde kleuren combinatie en dus mogelijk hetzelfde jasje is, als gemaakt door kleermaker Stultiens.
Van de Wakker kon niet weten van de kleuren van het schilderij omdat er ook geen kleurenfotografie bestond in die tijd.

Het ziet eruit als stevige kwaliteit en kan dus wel een paar jaar meegegaan zijn en geschikt voor lange wandeltochten in allerlei weersomstandigheden.
Een praktisch kledingstuk blijkbaar, maar wel een speciaal ontwerp? 

Peter Nagelkerke, september  2015

WILLEM VAN DE WAKKER

• Telegrafist (en amateurschilder, vooral als aquarellist) vanuit Eindhoven werkend in Nuenen;
• Vergezelde en werkte met Vincent v Gogh en werd door hem onderwezen;
• Woonde als kostganger bij kleermaker Mathieu Stultiens (Rozemarijnstraat, later Jan van Lieshoutstraat geheten;
• Huwt 30-1- 1888 Rieka Loffelman en verhuist naar Willemstraat;
• Vertrokken naar Rotterdam en overleden 30-4-1927 (door verdriet en zelfdoding);
• Ze bleven kinderloos.