STERRENNACHT

ST. REMY - JUNI 1889

Toen van Gogh "de Sterrennacht" schilderde dacht menigeen dat ze met een krankzinnige te maken hadden met zijn ziektes en onder invloed van Absint, terpentine en zijn likken aan chromium gele verf.

Die conclusies trok men ook bij het zien van dit raadselachtige, ongewone en unieke schilderij.

Hij verbleef in de zwakzinnigen inrichting van St. Remy en had daar inderdaad zijn epileptische en psychische aanvallen, naast de momenten van grote helderheid.

Tot per vandaag bestaat er nog steeds een vooroordeel betreffende zijn genie.

Ik wil het echter bekijken vanuit een geheel andere invalshoek.

In zijn brieven naar zijn vriend Emile Bernard en broer Theo van Gogh schrijft hij het volgende:

"Verondersteld dat er op andere planeten en zonnen eveneens lijnen, vormen en kleuren zijn, blijft het ons geoorloofd een zekere opgeruimdheid te bewaren met het oog op de mogelijkheid in een ander bestaan onder verhevener omstandigheden te schilderen door een gebeurtenis die misschien niet erger is dan de gedaanteverwisseling van een rups in een vlinder, van witte larve naar de meikever. Dit bestaan van een schilder-vlinder zou als arbeidsveld een van de ontelbare sterren hebben die na de dood niet moeilijker te genaken zouden zijn, dat de stippen die op de kaarten steden en dorpen aangeven, het ons leven hier op aarde zijn".

In een andere brief lezen we:

"Als we de trein nemen naar Tarascon of naar Rouen gaan, nemen we de dood om naar een ster te gaan. Het lijkt me tenslotte niet onmogelijk, dat cholera, niersteen en kanker middelen van hemels vervoer zijn zooals stoomboten, omnibussen en trein aardse vervoersmiddelen zijn.

Rustig van ouderdom sterven zou er te voet heengaan."

Aldus van Gogh.

Voor mij is "Sterrennacht" daarom een gevisualiseerde, visionaire en profetische uitvoering daarvan.

Zijn lumineuze gedachte en het kijken naar de sterren zijn voor ons bewaard gebleven door de verfstreken waarbij hij de wervelde verbindingen legt tussen de hemellichamen en de golfbewegingen die men kan aanschouwen.

Jules Verne, met zijn sciencefictionachtige gedachten, die uiteindelijk tot op zekere hoogte werkelijkheid werden, beschreef "de Reis naar een Komeet" pas in 1901 en 12 jaar na het tot stand komen van Vincents schilderij.

De wereldziektes die elkaar nu ook steeds vaker opvolgen en het landen van een komeetverkenner, Philae, op de komeet 67P/Tsoerjoernov waar in de ijskap organische moleculen gevonden werden (november 2014) zouden deze veronderstelling van Van Gogh wel eens kunnen bevestigen.

Zonnewinden en meteorietenregens bleken al langer de vervoersmiddelen te zijn van sterrenstof door het heelal en, en zoals op het schilderij, op de horizon neerdaalde op aarde.

"Sterrennacht" (73,7x92,1cm, JH1731) hangt momenteel in het Modern Museum of Art, New York.

Het schilderij "Op Weg Naar Tarascon" (JH 1491) is verloren gegaan, maar past helemaal bij dit geschrift.

Over het schilderij zijn meerdere psychologische studies geschreven.

Het toont de schilder onderweg, gepakt en gezakt met zijn schildersspullen. Er valt geen schaduw, alleen van hemzelf en dat is het enige aanknopingspunt voor de stand van de zon. Op het schilderij kijkt hij recht vanaf het schilderij als blikt hij in een camera en daarmee in uw ogen van beschouwer.

Peter Nagelkerke, november 2014.